Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΚΤΙΡΙΟ, 2008, τεύχος 10
Ποιο είναι το νόημα της αρχιτεκτονικής; Εκφράζει η αρχιτεκτονική νοήματα; Έχουν οι δύο αυτές ερωτήσεις το ίδιο νόημα; Πώς χειρίζεται ο αρχιτέκτονας την ύπαρξη νοήματος;
Από μια ηλικία και πέρα ο αρχιτέκτονας έχει την πολυτέλεια να αφήνει κατά μέρος την πολλή βιβλιογραφία και να προσπαθεί να θέτει απλά ερωτήματα με σκοπό να δώσει απλές απαντήσεις. Φυσικά η βιβλιογραφία δεν έχει χαθεί. Ειπώθηκε εύστοχα ότι μόρφωση είναι αυτό που μένει όταν έχουμε ξεχάσει όλα όσα μάθαμε.
Σύμφωνα με την προδιαγραφή του περιοδικού, θα εικονογραφήσω τις παρατηρήσεις μου με παραδείγματα από δουλειά του γραφείου μας «Π. Τζώνος, Γ. Χόιπελ., Ξ. Χόιπελ» (1*)...
Τι είναι όμως νόημα και πού αυτό ενυπάρχει ενσωματωμένο στην διαδικασία σχεδιασμού;
Περισσότερα
Το ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον του σχεδιασμού μουσείων και εκθέσεων
Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΚΤΙΡΙΟ, Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2006
Η έκρηξη του μουσείου
Στις σημερινές βιομηχανικά ανεπτυγμένες και εύπορες κοινωνίες της «ύστερης νεωτερικότητας» (κατά άλλους δε ήδη «μετανεωτερικές» ή «μεταβιομηχανικές» κοινωνίες), κατά τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, παρατηρείται μια πρωτοφανής και συνεχώς επιταχυνόμενη ανάπτυξη των μουσείων από πλευράς τόσο θεσμού όσο και κτιριακής υποδομής. Η ανάπτυξη αυτή είναι τόσο ποσοτική (αριθμός νέων μουσείων που ιδρύονται και εγκαθίστανται είτε σε νέα είτε σε μετασκευασμένα κτίρια, αριθμός επισκεπτών, οικονομικά μεγέθη) όσο και ποιοτική (μετεξέλιξη του θεσμού, νέες λειτουργίες, νέες μουσειολογικές αντιλήψεις και πρακτικές). Το μουσείο έχει γίνει ένα από τα sine qua non ιδρύματα πολιτιστικού εξοπλισμού, και μάλιστα αυτό με την ασύγκριτα μαζικότερη επισκεψιμότητα, χρησιμοποιούμενο ως ναυαρχίδα μεταξύ των κτιρίων κύρους τόσο σε μητροπόλεις όσο και σε κωμοπόλεις ή κώμες με στοιχειώδεις φιλοδοξίες προβολής και ανάπτυξης.
Τι είναι όμως νόημα και πού αυτό ενυπάρχει ενσωματωμένο στην διαδικασία σχεδιασμού;
Περισσότερα
Δημοσιεύτηκε στον τιμητικό τόμο για τον Αλέξανδρο Λαγόπουλο, «ΠΟΛΕΩΣ ΛΟΓΟΣ», Τμήμα αρχιτεκτόνων Α.Π.Θ., 2010
Με τον Αλέξανδρο Λαγόπουλο, παρά τα διαφορετικά ακαδημαϊκά μας αντικείμενα, είχαμε πολλά κοινά: Εκλεχθήκαμε καθηγητές σε απόσταση μηνών, ο διορισμός μας δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα της κυβερνήσεως με λίγες μέρες διαφορά. Συμμετέχοντας με την ιδιότητα αυτή στην παλιά Σχολή, την Σχολή του «4353» (ποιος τον θυμάται πια), βιώσαμε για τα καλά το πανεπιστημιακό ancien régime, μέχρι την ψήφιση και την εφαρμογή του νέου Νόμου Πλαίσιο, και σταθήκαμε κριτικά απέναντι τόσο στο παλιό όσο και στο καινούριο πανεπιστημιακό καθεστώς -και ενεργήσαμε αναλόγως. Δεν έπαψε ποτέ να μας ενδιαφέρει η θεωρία, ως εργαλείο κατανόησης του αντικειμένου μας αλλά και του κόσμου γενικότερα. Με λίγα λόγια, όλα αυτά τα χρόνια διανύσαμε δρόμους παράλληλους, που σε πείσμα της γεωμετρίας, διασταυρώνονταν σε κομβικά σημεία...
Περισσότερα
η μουσειολογική διάσταση
Δημοσιεύτηκε στον τιμητικό τόμο για την Ξανθίππη Χόιπελ, «ΕΝ ΧΩΡΩ ΤΕΧΝΗΕΣΣΑ», Τμήμα Αρχιτεκτόνων Α.Π.Θ., 2010
Μ. Σκαλτσά, καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης και Μουσειολογίας, Α.Π.Θ.
Π. Τζώνος, ομότιμος καθηγητή Αρχιτεκτονικής, Α.Π.Θ.
Το Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Ακροπόλεως έγινε, τόσο σε επίπεδο μουσειολογικού και αρχιτεκτονικού προγραμματισμού και απ’ όσο τουλάχιστο μέχρι τώρα φαίνεται και σε επίπεδο εκθεσιακού μουσειολογικού σχεδιασμού, ερήμην της σύγχρονης μουσειολογίας.
Στην Κύπρο αντίθετα, μετά μάλιστα και την εκεί εμπειρία από το διεθνή αρχιτεκτονικό διαγωνισμό για το Μέγαρο Πολιτισμού Κύπρου, υπάρχει σε εξέλιξη μεγάλη συζήτηση σχετικά με το Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Κύπρου και ειδικότερα για τη «διαδικασία σύνταξης και προκήρυξης του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού, τις απόψεις του μουσειολόγου, τις απαιτήσεις του αρχαιολόγου-συντηρητή, τις θέσεις των πολεοδόμων για το ρόλο που πρέπει να επιτελεί ένα τέτοιο κτίριο σε μια πόλη και τις απόψεις για τους τρόπους ενσωμάτωσης πιθανών αρχαιολογικών ευρημάτων…» (1*)...
Περισσότερα
Δημοσιεύθηκε στο ΚΤΙΡΙΟ, Ιούνιος 2005 από τους αρχιτέκτονες Π. Τζώνος, Γ.Χόιπελ, Ξ. Χόιπελ, Λ. Σπάνια
Το κείμενο αυτό δεν θέλει να προβάλλει ούτε το έτσι κι αλλιώς ψευδές βίωμα κάποιων καλολογικών φωτογραφιών του κτίσματος, ούτε έστω μια κάποια αναπαράσταση της ζωντανής εικόνας του στον επισκέπτη, αλλά να προσεγγίσει αυτό που λέμε «αρχιτεκτονική», δηλαδή το συνολικό βίωμα του χτισμένου χώρου σε όσους ήρθαν ή έρχονται σε επαφή με αυτόν. Με άλλα λόγια επιχειρεί να δει κριτικά τα ίχνη που το συγκεκριμένο κτίσμα άφησε και αφήνει, από την αρχική σύλληψή του μέχρι και την τωρινή λειτουργία του, σε όσους είχαν την εμπειρία της δημιουργίας του, αφήνοντας τα γενικότερα, και κρισιμότερα, συμπεράσματα στον αναγνώστη...
Περισσότερα
Δημοσιεύτηκε στο Δελτίο Συλλόγου Αρχιτεκτόνων, Μάρτιος 1986
Θα προτιμούσα τα πράγματα να ήταν έτσι, που να μπορούσα να έγγραφα το κείμενο αυτό εντελώς διαφορετικά.
Ήδη, όταν μια μέρα μου έγινε το τηλεφώνημα με την πρόταση να συμμετάσχω στην κριτική παρουσίαση ενός ελληνικού δημοσίου κτιρίου, που πρόεκυψε μέσα από αρχιτεκτονικό διαγωνισμό, θα προτιμούσα η αυθόρμητη αντίδρασή μου να είναι ένα απλό «ναι, με μεγάλη μου χαρά». Έτσι θα ήθελα να μπορούσε να συμπεριφερθεί ένας, όχι πια και τόσο καινούργιος, πανεπιστημιακός δάσκαλος, που δοκίμασε, όσο του ήταν δυνατό, να σχεδιάσει και να χτίσει, να διδάξει και να μελετήσει θεωρητικά την αρχιτεκτονική. Αντίθετα, η πρώτη μου παρόρμηση – χωρίς να γνωρίζω το κτίσμα παρά μόνο σαν κάποια μακρινή ανάμνηση ενός πρώτου βραβείου – να απαντήσω «όχι… δυστυχώς όχι…» πήγασε ακριβώς από το ότι έχω δοκιμάσει τα παραπάνω, έχω κάποια εποπτεία επάνω σ’ αυτά και θα προτιμούσα να αποφύγω το προσωπικό αδιέξοδο της συνόψισής τους σε λίγες σελίδες κειμένου...
Περισσότερα
Δημοσιεύτηκε στον τιμητικό τόμο για τον Δημήτρη Φατούρο, «Όριον», Τμήμα Αρχιτεκτόνων Α.Π.Θ., 2001
Aντί προλόγου
H συμμετοχή μου με επιστημονικό κείμενο σε τιμητικό τόμο δεν μπορεί να αποφύγει μια κάποια, έστω και αόριστη, ατμόσφαιρα προσωπικού απολογισμού, όταν μάλιστα ο τιμώμενος υπήρξε η πρώτη και κρίσιμη επαφή μου με τη Σχολή μας, με σημαντικές συνέπειες για την διαμόρφωση της μετέπειτα επιστημονικής μου ζωής, και όχι μόνον αυτής.
Bρήκα λοιπόν εύλογο να συμπυκνώσω σε λίγες σελίδες τις απόψεις μου για την θεωρία του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού, μια και το θέμα αυτό, από ασχημάτιστη περιέργεια των φοιτητικών μου χρόνων, μετεξελίχθηκε στη συνέχεια και μέχρι σήμερα στο επίκεντρο του επιστημονικού και εκπαιδευτικού μου ενδιαφέροντος: O προβληματισμός της διατριβής μου, η έρευνα κατά την διετή εκπαιδευτική μου άδεια, η κατοπινή διδακτική και ερευνητική μου δραστηριότητα, η συγκέντρωση και καταγραφή των απόψεων και των προτάσεών μου για την συστηματική προσέγγιση στον σχεδιασμό σε ένα βιβλίο, που ολοκληρώθηκε στις αρχές της δεκαετίες του '80...
Περισσότερα
Τομέας Αρχιτεκτονικού και Αστικού Σχεδιασμού-Τμήμα Αρχιτεκτόνων, Πολυτεχνική Σχολή ΑΠΘ
Συζήτηση με θέμα: «Ευρωπαϊκή Εκπαιδευτική Πολιτική και Ελληνικό Πανεπιστήμιο.»
Τρίτη, 11 Νοεμβρίου 2003, Εισηγητής: Καθηγητής Π. Τζώνος
Δημοσιεύτηκε στην Επετηρίδα Πολυτεχνικής Σχολής, Τμήμα Αρχιτεκτόνων, τόμ. Ιθ’, 2003-4.
Το ερώτημα του αθηναίου σοφιστή
Ας φανταστούμε έναν σοφιστή στην Αθήνα του 1ου μ.Χ. αιώνα, μέσα στην Pax Romana. Τι φροντίδες μπορεί να είχε για την σχολή του και τους μαθητές του και βέβαια για την δική του πνευματική ακεραιότητα; Τι προοπτικές δικαιούνταν -ως μορφωμένος και σώφρων άνθρωπος- να οραματίζεται και να επιδιώκει; Ποια εκπαιδευτική πολιτική είχε νόημα να προωθεί;
Περισσότερα
Là où nous sommes,
il n' y a pas de crainte urgente.
René Char
Τμήμα Αρχιτεκτόνων, Πολυτεχνική Σχολή ΑΠΘ
Συζήτηση με θέμα: «Σχολή - Πανεπιστήμιο - Ευρωπαϊκή εκπαιδευτική πολιτική.»
Δευτέρα, 10 Μαΐου 2004, Εισηγητής: Καθηγητής Π. Τζώνος
Την Τρίτη, 11 Νοεμβρίου 2003, και με αφορμή το ζήτημα της αξιολόγησης των ΑΕΙ, είχαμε οργανώσει στο Τομέα μας μια συζήτηση με θέμα «Ευρωπαϊκή Εκπαιδευτική Πολιτική και Ελληνικό Πανεπιστήμιο». Η δική μου συμμετοχή ήταν η ανάπτυξη ενός θέματος με τίτλο «Παγκόσμιο πλαίσιο, μέσα στο οποίο εντάσσεται η Ευρωπαϊκή Εκπαιδευτική Πολιτική και οι ‘δικές μας’ επιλογές». Σε συνέχεια κατέγραψα την αρχικώς προφορική μου εισήγηση, και την έθεσα στη διάθεση των μελών του Τομέα. Είναι το ίδιο κείμενο που μοίρασα πρόσφατα, λίγες μέρες πριν την σημερινή συζήτηση, ώστε να μην χρειαστεί να επαναλάβω σήμερα τα εκεί αναπτυσσόμενα, αλλά να προχωρήσω παρακάτω...
Περισσότερα
Δημοσιεύτηκε στην Επιστημονική Έκδοση του περιοδικού ΚΤΙΡΙΟ, τ. Α/1998
Tο αντικείμενο και οι στόχοι του περιοδικού αυτού αποτελούν ήδη μια πρόκληση για να ξανασκεφτεί κανείς από την αρχή ποιές είναι οι περιοχές και ποιά η έκταση της εφαρμοσμένης γνώσης που αφορά στην παραγωγή του κτιρίου σε συνάρτηση με το ποιοί είναι οι χρήστες της εφαρμοσμένης αυτής γνώσης, δηλαδή ποιοί την χρειάζονται κατά την συμμετοχή τους στην παραγωγή του κτιρίου -είτε ως φορείς, είτε ως μελετητές, είτε ως κατασκευαστές κτιρίων ή οικοδομικών υλικών και προϊόντων: H διασύνδεση των επιστημόνων που δημιουργούν εφαρμοσμένη γνώση με τους “χρήστες” που την έχουν ανάγκη και την χρησιμοποιούν είναι το ζητούμενο της Eπιστημονικής Έκδοσης...
Περισσότερα
Έκδοση περιορισμένου αριθμού αντιτύπων, Θεσσαλονίκη, Ιούνιος 1989
Πρόλογος
Είχε ο Νικολός Μακιαβέλης, πολίτης και γραμματικός της Φλωρεντίας, περισσότερο ή λιγότερο δίκιο απ’ όσο μοιάζει να πίστευε ο ίδιος; Ισχύουν όσα με τόση ευθύτητα εκείνος έγραφε μόνο για την εποχή του Λορέντζο του Μεγαλόπρεπου, ή για κάθε μορφή εξουσίας; Ακόμη και της κοινοβουλευτικής; Ή μόνο της παραφθοράς της;
Μήπως υπάρχει και κάποιο νεώτερο ανάλογο πολιτικό εγχειρίδιο, που κάποιοι σύγχρονοι ηγέτες του κοινοβουλευτισμού μυστικά το συμβουλεύονται, όταν οι περιστάσεις το απαιτούν; Σε σκέψη με βάζουν κάποια λόγια και κάποια έργα τους, που μοιάζουν πάντα να ξεκινούν από μια, πάντα την ίδια, βαθειά και σταθερή γνώση της φύσης του ανθρώπου, ως ατόμου και ως ζώου πολιτικού...
Περισσότερα
