ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ - ΕΝΤΥΠΑ
ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ
Διδάσκουσα: Μ. Ρεπούση
ΦΟΙΤΗΤΡΙΕΣ
Μιχαήλ Ελένη , Χριστόφη Παναγιώτα
Α.Ε.Μ.3611 Α.Ε.Μ.3571
ΣΤ’ εξάμηνο Η’ εξάμηνο
Κατά την διάρκεια του εξαμήνου στο μάθημα Ιστορία και Νέες Τεχνολογίες είχαμε στόχο την εκπόνηση μιας εργασίας με θέμα: “ Η Θεσσαλονίκη από το 1875-1920”και πιο συγκεκριμένα η ομάδα μας είχε αναλάβει τον τομέα του τύπου της Θεσσαλονίκης από το 1875-1920.Στόχος μας λοιπόν ήταν να μαζέψουμε πληροφορίες για ότι αφορά τον τύπο της Θεσσαλονίκης της πιο πάνω περιόδου. Αρχικά συγκεντρώσαμε τις βιβλιοθήκες που θα έπρεπε να προστρέξουμε για να βρούμε πληροφορίες σχετικές με τον τύπο της Θεσσαλονίκης. Μετά από την συγκέντρώση των βιβλιοθηκών αρχίσαμε το ψάξιμο των βιβλίων. Οι βιβλιοθήκες που πήγαμε ήταν:ΧΑΝΘ, βιβλιοθήκη του Ιστορικού τμήματος της Φιλοσοφικής σχολής ,στο κέντρο Ιστορίας και στην Ένωση Συντακτών Ημερήσιων Εφημερίδων Μακεδονίας-Θράκης. Από τις πιο πάνω βιβλιοθήκες εξυπηρετηθήκαμε και μαζέψαμε υλικό κυρίως από το κέντρο Ιστορίας και την Ένωση Συντακτών Ημ. Εφημ. . Πιο συγκεκριμένα μια από τις μέρες πήγαμε στην Ε.Σ.Η.Ε. και εκτός από το υλικό που μαζέψαμε από την Ένωση βρήκαμε και τον συγγραφέα-δημοσιογράφο των δύο βιβλίων που χρησιμοποιήσαμε και μιλήσαμε μαζί του για το θέμα μας. Μας έδωσε αρκετές πληροφορίες και μας είπε να ανατρέξουμε και στα δυο του βιβλία στα οποία είχε καταχωρημένες όλες τις πληροφορίες που αφορούσαν τον τύπο της Θεσσαλονίκης. Επίσης μας ανάφερε ότι για τα έντυπα της πόλης δεν θα βρούμε πολλές πληροφορίες γιατί οι εκδόσεις τους ήταν περιορισμένες στο ελάχιστο. Από όλα τα βιβλία που μαζέψαμε κάναμε στην συνέχεια μια διαλογή για το τι θα γράψουμε στις σελίδες μας και με την πολύτιμη βοήθεια του κ. Τσιβά χωρίσαμε την εργασία σε επιμέρους κομμάτια. Από εκεί και ύστερα αρχίσαμε την καταγραφή των πληροφοριών που μας ενδιέφεραν. Κάποιες δυσκολίες που αντιμετωπίσαμε κατά την διάρκεια της εργασίας ήταν ότι υλικό από κάποιες βιβλιοθήκες δεν μπορέσαμε να δανειστούμε αλλά πιστεύουμε ότι το καλύψαμε με άλλα βιβλία από άλλες βιβλιοθήκες και ότι ήμασταν μόνο δυο άτομα και είχαμε να καταγράψουμε αρκετό υλικό και για αυτό το μόνο σημείο που δεν διεκπεραιώσαμε ήταν η καταγραφή κάποιων άρθρων από τις εφημερίδες. Πιστεύουμε πως τίποτα άλλο δεν μας εμπόδισε και η εργασία μας τελείωσε με επιτυχία.
Η έννοια του τύπου περιλαμβάνει περιοδικά ,τα φυλλάδια, τις προκηρύξεις, τις αφίσες, τις εφημερίδες και όλα τα συναφή μέσα εφήμερου έντυπου λόγου.
Οι εφημερίδες μπορούν να αναγνωριστούν ως πολύτιμη πηγή ιστορίας. Μας δίνουν την δυνατότητα όχι μόνο να γνωρίσουμε μια κλίμακα από πραγματικότητες της καθημερινής ζωής αλλά επιπλέον μέσα από τις πολυσήμαντες καταγραφές τους αναπαράγονται, ανιχνεύονται οι λειτουργίες της δοσμένης ιστορικής στιγμής που αναφέρονται σε συνειδήσεις και συμπεριφορές, σε νοοτροπίες και ιδεολογίες.
Η έρευνα της εφημερίδας μπορεί να αποδειχθεί χρήσιμη αφού δεν αντλούμε μόνο το ιστορικό υλικό αλλά συμβάλλει σε μια επιστημονική διαπαιδαγώγηση ερευνητών. Οι εφημερίδες ζωγραφίζουν ,φωτογραφίζουν και διασώζουν με το δικό τους μοναδικό τρόπο την εικόνα μιας συγκεκριμένης κοινωνίας “εν τόπω και χρόνω”.
Η ιστορία του τύπου της Θεσσαλονίκης περιέχει ανεκτίμητης αξίας ιστορικό φορτίο και έχουν συνδεθεί με αγώνες για την εθνική ανεξαρτησία , την υπεράσπιση των συνταγματικών θεσμών, την κοινωνική χειραφέτηση και τις περιπέτειες της ελευθερίας του πνεύματος Υπάρχουν αφηγήσεις και αναμνήσεις που αφορούν το ιστορικό παρελθόν της πόλης. Οι εφημερίδες της πόλης για να επιβιώσουν πέρασαν λογοκριτικές πιέσεις και επεμβάσεις των φορέων της στρατιωτικής πολιτικής και ξένης κατοχής. Σημαντικοί σταθμοί στην ιστορική εξέλιξη των εφημερίδων της πόλης είναι το χρονικό διάστημα από τις 28 Οκτωβρίου 1912 ως την συνθήκη του Βουκουρεστίου(Ιούλιος 1913).
Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης αναγγέλλεται πανηγυρικά στις 28 Οκτωβρίου 1912 από τις τρεις ημερήσίες ελληνικές εφημερίδες:την Νέα Αλήθεια, την Μακεδονία και το Εμπρός.
Η συνάντηση των τριών εκδοτών των εφημερίδων με το βασιλιά Γεώργιο Α’ στην πόλη (19-11-1912) έχει συμβολική σημασία: υποδηλώνει επίσημης αναγνώριση της προσφοράς του τύπου της Θεσσαλονίκης στους αγώνες για εθνική ολοκλήρωση.
Στην διάρκεια Α’ Παγκόσμιου πολέμου η Θεσσαλονίκη μετά την αποβίβαση των συμμαχικών στρατευμάτων των Αγγλογάλλων και το κίνημα Εθνικής Αμύνης θα γνωρίσει μια εφημεριδογραφική “Βαβυλωνία” δηλαδή την λογοκρισία των εφημερίδων, την έλλειψη του τυπογραφικού χαρτιού ,την στέρηση του ανθρώπινου δυναμικού για την σύνταξη και εκτύπωση των εφημερίδων. Στην Θεσσαλονίκη κυκλοφορούν εφημερίδες, για όσους ,θέλουν να μάθουν νέα από το μέτωπο εκτός από τις ελληνικές και εβραϊκές και ξενόγλωσσες εφημερίδες όπως αγγλικές ,γαλλικές ,ιταλικές σερβικές, ρωσικές και εκτός από αυτές υπάρχουν φιλοξενειθήσες, εβδομαδιαίες και σατιρικές εφημερίδες .Περιλαμβάνει επίσης την προσωρινή εγκατάσταση με προσωρινό χαρακτήρα (τριών και πλέον χρόνων) στην Θεσσαλονίκη ποικιλόγλωσσων στρατευμάτων που λόγω απομονώσεως τους επιζητούσαν επικοινωνία μεταξύ τους και με τις πατρίδες τους διαμέσου των εφημερίδων. Επίσης περιλαμβάνει μια έκρηξη στον εκδοτικό τομέα με νέες τεχνολογικές εξελίξεις στον τύπο (κυλινδρικά πιεστήρια ,λινοτυπικές μηχανές ,τηλεγραφική ενημέρωση εκσυγχρονισμός της νοοτροπίας εκδοτών και συντακτών και τεχνική αισθητική) και με νέες επιχειρηματικές αναζητήσεις.
Το Μάιο του 1915 οι εφημερίδες της πόλης θα εισέλθουν στον εθνικό διχασμό που διαχωρίζει όλους τους κατοίκους κατεξοχήν τους εκδότες και δημοσιογράφους σε δυο μεγάλες κατηγορίες πολιτών: Βενιζελικοί και Αντιβενιζελικούς.
Η πυρκαγιά του 1917 θα αποδειχθεί καταστροφική για την εξέλιξη ορισμένων εφημερίδων της Θεσσαλονίκης αφού καίγονται κάποια αρχεία από τις εφημερίδες. Οι εκλογές του 1920 ήταν ένας ιστορική διαδρομή για τον τύπο της Θεσσαλονίκης. Οι αντιβενιζελικοί εκδότες εφημερίδων διέπραξαν εις βάρος των Βενιζελικών εφημερίδων βιαιότητες και από αυτό καταστράφηκαν και λεηλατήθηκαν πολλά τυπογραφεία.
Υπάρχει για την περίοδο αυτή σημαντική βιβλιογραφική και αρθρογραφική τεκμηρίωση, αναφορές εφημερίδων, αρχεία και διασωθέντα φύλλα, (σειρές) εφημερίδων στην πλειονότητας τους εκτός Θεσσαλονίκης.