Πληθυσμιακή σύνθεση της Θεσσαλονίκης
1870-1920
Στο πλαίσιο του μαθήματος Ιστορία και Νέες Τεχνολογίες ασχοληθήκαμε με την τοπική ιστορία της Θεσσαλονίκης και συγκεκριμένα με την Πληθυσμιακή σύνθεση της πόλης κατά τα έτη 1870-1920.
Η ομάδα εργασίας: Αδαμίδου Χριστίνα, Ανδρέου Αλεξάνδρα, Διβανέ Ευδοκία και Μπαρμποπούλου Ελένη.
Εργαστήκαμε με τον ακόλουθο τρόπο. Αρχικά μελετήσαμε τη βιβλιογραφία , που μας δόθηκε, αναζητώντας τα βιβλία που μας ενδιέφεραν. Πολλά από αυτά βρήκαμε στην Χ.Α.Ν.Θ., Βαφοπούλειο, Βιβλιοθήκη Π.Τ.Δ.Ε., Κ.Ι.Θ., Βιβλιοθήκη Αμπελοκήπων, Βιβλιοθήκη Γιώργου Ιωάννου αλλά και βιβλία που ανήκαν στην προσωπική μας κατοχή. Επίσης επισκεφθήκαμε το Ιστορικό Αρχείο Μακεδονίας και την Εβραική Κοινότητα όπου συνομιλήσαμε με τον κύριο Αλμπέρτο Ναρ, ο οποίος μας παρείχε χρήσιμες πληροφορίες για την Εβραική κοινότητα.
Αφού συλλέξαμε τα αριθμητικά στοιχεία που μας ενδιέφεραν, συγκεντρωθήκαμε ως ομάδα και τα καταγράψαμε χειρόγραφα
Σε ένα δεύτερο στάδιο ασχοληθήκαμε με την επιλογή και την καταγραφή κειμένων. Τα κείμενα αυτά περιείχαν πρωτογενείς και δευτερογενείς πηγές, χρήσιμες για την εργασία μας. Όλο το υλικό αρχίσαμε να το περνάμε σε ηλεκτρονική μορφή είτε σε συναντήσεις με τον κ. Τσιβά, του οποίου η συμβουλή ήταν πολύτιμη και ουσιαστική για την διεκπεραίωση της εργασίας μας, είτε στο προσωπικό μας χρόνο.
Κατόπιν κάναμε τη μορφοποίηση των κειμένων μας στο Word. Χωρίσαμε την εργασία σε τέσσερα μέρη: σύνθεση ανά δεκαετία, Θεσσαλονίκη 1870-1920, Εθνοτικές ομάδες και βιβλιογραφία. Τη σύνθεση ανά δεκαετία τη χωρίσαμε σε πέντε επιμέρους υποενότητες 1870-1880, 1881-1890, 1891-1900, 1901-1910, 1911-1920. Η εργασία μας ολοκληρώθηκε με τη βοήθεια εικόνων, φωτογραφιών..
"Ελάχιστοι επισκέπτες της Θεσσαλονίκης του 19ου αιώνα θα διαφωνούσαν ότι η πόλη παρουσίαζε από θαλάσσης μια απαράμιλλη ειδυλλιακή εικόνα . Οι βυζαντινές εκκλησίες, οι μιναρέδες, οι ρωμαϊκές αρχαιότητες , τα τείχη , οι πύργοι , τα κυπαρίσσια και οι κόκκινες στέγες των σπιτιών συνέθεταν έναν γραφικότατο ανατολίτικο χαρακτήρα, έναν χαρακτήρα που το Βελιγράδι είχε χάσει οριστικά και που η Αθήνα δεν είχε αποκτήσει ποτέ , όπως έγραφε χαρακτηριστικά ο ιστορικός και περιηγητής William Miller. Ήταν αναμφίβολα ένα από τα ομορφότερα σκηνικά της ανατολικής Μεσογείου . Κοινή όμως ήταν και η αντίληψη όλών των περιηγητών ότι η υπέροχη εξωτερική θέα της πόλης αντιδιαστελλόταν με την απίστευτη κακομοιριά και την έλλειψη καθαριότητας που αντίκριζε κανείς στους δρόμους της .
Καθώς η πολεοδομία της Θεσσαλονίκης ήταν επηρεασμένη από τον πολυεθνικό της χαρακτήρα στους Μουσουλμάνους κυρίαρχους άνηκε δικαιωματικά η πάνω πόλη , δηλαδή το βορειοδυτικό ορεινό τμήμα, ίσως η καθαρότερη από όλες τις συνοικίες . Κοντά τους είχαν τις εστίες τους και οι Ντονμέδες οι οπαδοί του Σαμπεθάι Σεβί, Εβραίοι προσήλυτοι στο Ισλάμ από τα μέσα του 17ου αιώνα . Οι Έλληνες στην πλειοψηφία τους καταλάμβαναν το νοτιοανατολικό τμήμα της πόλης , την περιοχή του Αγ. Αθανασίου , της Καμάρας του Ιπποδρομίου.
Οι Ευρωπαίοι μόνιμοι κάτοικοι της Θεσσαλονίκης, από τα βυζαντινά ακόμα χρόνια, κατοικούσαν γύρω από την καθολική εκκλησία , στη συνοικία των Φράγκων, τη γνωστότερη ως "Μάλτα". Αν και κατά τη διάρκεια της ημέρας χριστιανοί Εβραίοι και μουσουλμάνοι συναλλάσσονταν στο ίδιο εμπορικό κέντρο, μετά τη δύση του ηλίου οι επαφές μεταξύ των διαφορετικών συνοικιών ήταν σπάνιες, ειδικά μεταξύ χριστιανών και μουσουλμάνων σχεδόν ανύπαρκτες .
Στις αρχές του 19ου αιώνα η πόλη είχε πληθυσμό 50 - 60.000 κατοίκους, ο οποίος πιθανότατα μειώθηκε στις 40.00 κατά την ταραγμένη δεκαετία 1820, λόγω των ανήκουστων βιαιοπραγιών σε βάρος των χριστιανών, που έλαβαν χώρα όχι μόνο στη μακεδονική ενδοχώρα , αλλά και μέσα στη Θεσσαλονίκη. Στα 1840 ο πληθυσμός φαίνεται ότι είχε επανέλθει στα προεπαναστατικά επίπεδα, ενώ από το 1870 - 1920 ο πληθυσμός σημειώνει σημαντική αύξηση" (Γούναρης Κ. Βασίλης ," Θεσσαλονίκη,1830-1912 , ιστορία ,οικονομία και κοινωνία ", Χασιώτης Κ.Ι., Τοις αγαθοίς βασιλεύουσας, Θεσσαλονίκη, ιστορία και πολιτισμός, εκδ. Παρατηρητής, 1997, σ.156-157).