ΤΙΤΛΟΣ: Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΗΦΑΙΣΤΕΙΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΕΙΣΜΩΝ ΣΤΙΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ

ΓΝΩΣΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ:

· Τι είναι τα ηφαίστεια και οι σεισμοί και πώς προκαλούνται.

· Ποιες οι επιπτώσεις τους στο έδαφος.

· Κανόνες προστασίας σε περίπτωση σεισμού.

ΥΛΙΚΑ

Προσβάσιμα σε όλους:

1. Εικόνα από το εσωτερικό της γης.

2. Πόστερ με εικόνες από ηφαίστεια.

3. Παγκόσμιος χάρτης.

4. Εικόνες με την εξέλιξη της γης.

5. Χάρτης λιθοσφαιρικών πλακών.

6. Εικόνες με κανόνες αντισεισμικής προστασίας.

7. Άρθρο εφημερίδας.

Πολυμεσικό υλικό:

1. Βίντεο έκρηξης ηφαιστείου.

2. Ταινία BBC

3. Βίντεο κίνησης λιθοσφαιρικών πλακών.

Επίσης, μπορεί να χρησιμοποιηθεί κομμάτι λάβας.

ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Ιστορία: Γ΄ Δημοτικού για την καταστροφή του Μινωικού πολιτισμού.

ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΒΗΜΑ 1^ο

Ξεκινάμε με τη φωτογραφία της δομής του εσωτερικού της γης, για να συνδέσουμε τα δύο φαινόμενα (σεισμοί και ηφαίστεια) και να συνειδητοποιήσουν τα παιδιά ότι αυτά προέρχονται από το εσωτερικό της γης.

ΒΗΜΑ 2^ο

Ξεχωριστή παρουσίαση των δυο φαινομένων.

Πόστερ με φωτογραφίες από εκρήξεις ηφαιστείων. Επιδιώκουμε τα παιδιά να αποκτήσουν συγκεκριμένες εικόνες ηφαιστείων, οι οποίες θα γίνουν αφορμή για συζήτηση. Εναλλακτικά, δείχνουμε ένα βίντεο από έκρηξη ηφαιστείων:

(http://www.youtube.com/watch?v=IiEw1p5BaSU&feature=related)

Εναλλακτικά, δείχνουμε αποσπάσματα από την ταινία του BBC «ΠΟΜΠΗΙΑ, η τελευταία μέρα» δίνοντας έμφαση στα στάδια μιας έκρηξης (http://www.youtube.com/watch?v=x5BhmAt9eNQ) ή δείχνουμε ένα κομμάτι λάβας αν διαθέτουμε για να καταλάβουν τα παιδιά τη φύση της λάβας.

ΒΗΜΑ 3^ο

Σε αυτό το βήμα αναφερόμαστε στις επιπτώσεις των ηφαιστείων. Αρχικά, ρωτάμε τη γνώμη των παιδιών. Θέλουμε να καταλάβουν ότι πέρα από τις προφανείς αρνητικές επιπτώσεις, υπάρχουν και θετικές. Αναφέρουμε κάποια παραδείγματα καταστροφών από ηφαίστεια π.χ. καταστροφή του Μινωικού πολιτισμού (ηφαίστειο Σαντορίνης). Αναφέρουμε ότι μπορεί να αφαιρεθεί ή και να προστεθεί ύλη (δημιουργία/ καταστροφή νησιού).

Για να περάσουμε στις θετικές επιπτώσεις θέτουμε στα παιδιά ένα πλαίσιο προβληματισμού. Τους δείχνουμε εικόνες από εδάφη κοντά σε ηφαίστεια και τους δίνουμε δημογραφικά στοιχεία των περιοχών αυτών. Σκοπός είναι να αναρωτηθούν γιατί οι άνθρωποι επιλέγουν να ζουν σε τέτοιες επικίνδυνες περιοχές. Επιπρόσθετα, χρησιμοποιούμε το άρθρο από την παρακάτω εφημερίδα όπου αναφέρονται οι θετικές επιδράσεις των ηφαιστείων στην Ινδονησία.

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_world_1_09/07/2006_190270

ΒΗΜΑ 4^ο

Σεισμοί.

Αρχικά, ρωτάμε τα παιδιά αν έχουν ζήσει κάποιο σεισμό και τους ζητάμε να τον περιγράψουν. Στη συνέχεια, τους υπενθυμίζουμε ότι πρόκειται για ένα φαινόμενο που επίσης προέρχεται από το εσωτερικό της γης. Συγκεκριμένα εξηγούμε ότι προκαλούνται από την κίνηση των λιθοσφαρικών πλακών. Για να το κατανοήσουν τα παιδιά μπορούμε να τους δείξουμε πώς έχει αλλάξει η μορφολογία των ηπείρων στο πέρασμα των αιώνων. Για το σκοπό αυτό δείχνουμε στα παιδιά το παρακάτω βίντεο: http://www.wwnorton.com/college/geo/egeo/ animations/ch2.htm#2

Εναλλακτικά, δείχνουμε διαδοχικές εικόνες που αναπαριστούν την εξέλιξη. Επίσης, μπορούμε να κόψουμε τις ηπείρους και να τις ανασυνθέσουμε σχηματίζοντας ένα παζλ που δείχνει ότι οι ήπειροι ήταν κάποτε ενωμένοι σε ένα ενιαίο κομμάτι γης.

Στο τέλος, δείχνουμε στα παιδιά ένα παγκόσμιο χάρτη όπου απεικονίζονται οι λιθοσφαιρικές πλάκες. Συζητάμε τη θέση της Ελλάδος.

ΒΗΜΑ 5^ο

Ψάχνουμε με τα παιδιά άλλες συνέπειες των σεισμών. Τους δείχνουμε εικόνες από ρήγματα, φαράγγια, καταστροφές κτιρίων και δρόμων, προκειμένου να κατανοήσουν την επίδραση που έχουν οι σεισμοί στο ανάγλυφο της γης σε μικρότερη κλίμακα. Για να καταλάβουν τα παραπάνω χρησιμοποιούμε μια μπαγκέτα ψωμί, που λειτουργεί σα λιθοσφαιρική πλάκα, την οποία λυγίζουμε και πιέζουμε, ώστε να αλλάξει το «ανάγλυφό» της.

ΒΗΜΑ 6^ο

Βλέποντας τις καταστροφικές συνέπειες και τη θέση της Ελλάδας συζητάμε με τα παιδιά την αναγκαιότητα ύπαρξης κανόνων αντισεισμικής προστασίας. Για να γίνει πιο αναπαραστατικό, χρησιμοποιούμε εικόνες με αντιδράσεις στο σεισμό και ζητάμε από τα παιδιά να τις κατατάξουν σε σωστές και λανθασμένες.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

Οι δραστηριότητες στοχεύουν στο να δούμε αν τα παιδιά κατανόησαν και εμπέδωσαν τις πληροφορίες που διαπραγματευτήκαμε στο μάθημα.

1. Φωτεινός Παντογνώστης: Πρόκειται για ένα παιχνίδι γνώσεων το οποίο μοιάζει με άσκηση αντιστοίχισης. Είναι μια κατασκευή που λειτουργεί με κλειστό και ανοιχτό κύκλωμα και όταν τα παιδιά απαντούν σωστά ανάβει ένα λαμπάκι ( ή ακούγεται ένας ήχος). Οδηγίες κατασκευής:

http://users.mes.sch.gr/andrianop/FYSIKH.pdf

2. Το δικαστήριο των ηφαιστείων: Χωρίζεται η τάξη σε δύο ομάδες. Η καθεμιά επιχειρηματολογεί υπέρ και κατά των ηφαιστείων. Για να γίνει πιο ενδιαφέρουσα η συζήτηση ξεκινάμε με την ερώτηση: «Ας υποθέσουμε ότι στην περιοχή μας ανακαλύφθηκε ένα σβησμένο ηφαίστειο. Θα μετακομίζατε;»