Σύνδεσμος Θηλασμού Ελλάδος (La Leche League Greece)

Η Διατήρηση του Μητρικού Γάλακτος

Το γάλα που βγάζεις από το στήθος σου για το μωρό σου είναι ένα πολύτιμο υγρό. Περιέχει τον καλύτερο δυνατό συνδυασμό από θρεπτικά συστατικά, αντισώματα, ζωντανά κύτταρα και άλλες ουσίες που προστατεύουν το μωρό σου από λοιμώξεις και το βοηθούν να μεγαλώσει και να αναπτυχθεί στο μέγιστο. Με την προσπάθεια που κάνεις βγάζοντας το γάλα σου για να το πάρει το μωρό σου όταν δεν μπορείς να βρίσκεσαι κοντά του για να το θηλάσεις, είσαι σίγουρη ότι το μωρό σου συνεχίζει να παίρνει μια ιδανική τροφή και προστασία απέναντι σε αλλεργίες και λοιμώξεις.

Επειδή το γάλα που βγάζεις με το θήλαστρο ή το χέρι είναι τόσο πολύτιμο, θα πρέπει να το μεταχειρίζεσαι με προσοχή. Σκέψου το σαν μια φρέσκια και ζωντανή ουσία, όχι μόνο σαν τροφή. Ο τρόπος που θα το αποθηκεύσεις επηρεάζει τη διατήρηση τής θρεπτικής και ανοσοποιητικής του ποιότητας.

Οι αντιμικροβιακές ιδιότητες του μητρικού γάλακτος το βοηθούν να διατηρηθεί φρέσκο για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Τα ζωντανά κύτταρα και τα αντισώματα του μητρικού γάλακτος που αναστέλλουν την ανάπτυξη των μικροβίων μέσα στο έντερο του μωρού, προστατεύουν επίσης και το αποθηκευμένο γάλα από την ανάπτυξη των μικροβίων.

Οι οδηγίες που ακολουθούν αφορούν το γάλα που πρόκειται να δωθεί σε ένα τελειόμηνο υγιές μωρό.

Δοχεία κατάλληλα για την αποθήκευση του γάλακτος

Μπορείς να χρησιμοποιήσεις, είτε δοχεία με σκληρά τοιχώματα, είτε τα ειδικά σακουλάκια αποθήκευσης γάλακτος. Από τη μια μεριά, τα σκληρά δοχεία από γυαλί ή πλαστικό προσφέρουν μεγαλύτερη προστασία στο γάλα, από την άλλη μεριά όμως τα ειδικά πλαστικά σακουλάκια για την κατάψυξη του γάλακτος είναι πιο πρακτικά και πιάνουν λιγότερο χώρο μέσα στην κατάψυξη.

Τα γυάλινα και πλαστικά δοχεία θα πρέπει να έχουν καπάκι που να εφαρμόζει καλά. Πριν την χρήση τους, θα πρέπει να σαπουνίζονται με ζεστό νερό, να ξεβγάζονται καλά και να στεγνώνονται στον αέρα. Δεν θα πρέπει να γεμίζονται μέχρι το χείλος αλλά να μένουν τουλάχιστον 3 εκατοστά κενό, επειδή το γάλα διαστέλλεται όταν καταψύγνεται.

Τα σακουλάκια αποθήκευσης γάλακτος μπορούν να προσαρμοστούν απευθείας πάνω στο θήλαστρο, έτσι ώστε οι μητέρες να συλλέγουν και να αποθηκεύουν το γάλα τους μέσα στο ίδιο δοχείο. Ορισμένες μητέρες αποθηκεύουν το γάλα τους μέσα στα πλαστικά σακουλάκια μιας χρήσης που είναι ειδικά σχεδιασμένα για μπιμπερό. Αυτά τα σακουλάκια είναι λιγότερο ανθεκτικά από τα άλλα και δεν είναι φτιαγμένα για την αποθήκευση γάλακτος για μεγάλο χρονικό διάστημα. Επειδή επομένως υπάρχει κίνδυνος να σχιστούν, καλό είναι να χρησιμοποιούνται διπλά. Με όλων των ειδών τα σακουλάκια είναι καλή ιδέα πριν σφραγιστούν να αφερεθεί ο αέρας και να μείνει ένα κενό 3 εκατοστών περίπου για τη διαστολή που γίνεται όταν το γάλα καταψυχθεί. Τα σακουλάκια μπορούν να στηριχθούν μέσα σε ένα άλλο δοχείο όταν μπουν στο ψυγείο ή στην κατάψυξη.

Βάλε μόνο 60-120ml γάλακτος μέσα σε κάθε δοχείο, την ποσότητα δηλαδή που πιθανότατα θα θέλει να πάρει το μωρό σου σε κάθε γεύμα. Με αυτόν τον τρόπο αποφεύγεις το «πέταγμα». Είναι επίσης ευκολότερο να αποψυχθούν μικρές ποσότητες. Μπορείς να προσθέσεις φρέσκο γάλα σε ένα δοχείο κατεψυγμένου γάλακτος, αρκεί η ποσότητα του φρέσκου γάλακτος αν είναι μικρότερη από αυτήν του κατεψυγμένου. Πρώτα, πάγωσε το φρέσκο γάλα για 30 λεπτά στο ψυγείο και μετά πρόσθεσέ το στο κατεψυγμένο.

Βεβαιώσου ότι κάθε δοχείο γάλακτος έχει την ημερομηνία που το έβγαλες. Αν το γάλα σου πρόκειται να δωθεί στο μωρό σου από το προσωπικό ενός παιδικού σταθμού, μην ξεχάσεις να προσθέσεις και το όνομα του μωρού σου επάνω στην ετικέτα.

Ο χρόνος διατήρησης του μητρικού γάλακτος

Όποτε είναι δυνατόν, το μωρό θα πρέπει να παίρνει γάλα που έχει διατηρηθεί στο ψυγείο κι όχι στην κατάψυξη. Ορισμένα από τα αντιλοιμώδη στοιχεία του μητρικού γάλακτος καταστρέφονται με την κατάψυξη. Παρόλα αυτά όμως το κατεψυγμένο γάλα συνεχίζει να προσφέρει προστασία από λοιμώξεις κι αλλεργίες και είναι κατά πολύ καλύτερο για το μωρό από το ξένο γάλα.

Το χρονικό διάστημα διατηρήσης του μητρικού γάλακτος εξαρτάται από τη θερμοκρασία. Ακολούθησε τις οδηγίες του πίνακα της επόμενης σελίδας.

Καταψυγμένο γάλα που έχει αποψυχθεί μπορεί να διατηρηθεί στο ψυγείο μέχρι και 24 ώρες. Αποψυγμένο γάλα δεν μπορεί να ξανακαταψυχθεί. Δεν είναι γνωστό το κατά πόσο το μητρικό γάλα που μένει μετά από ένα γεύμα μπορεί με ασφάλεια να δωθεί στο μωρό στο επόμενο γεύμα ή αν θα πρέπει να πεταχθεί, όπως γίνεται με το ξένο. Πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει ότι το μητρικό γάλα επιβραδύνει την ανάπτυξη των μικροβίων κι επομένως μπορεί να είναι ασφαλές να διατηρηθεί το γάλα που έχει μείνει μέσα στο ψυγείο για το επόμενο γεύμα.

Το μητρικό γάλα μπορεί να αποθηκευτεί μέσα σε ένα συνηθισμένο ψυγείο στη δουλειά ή στον παιδικό σταθμό. Το αμερικανικό κέντρο ελέγχου λοιμωδών νόσων, καθώς και οι υγειονομικές υπηρεσίες των ΗΠΑ συμφωνούν ότι το μητρικό γάλα δεν περιλαμβάνεται σε εκείνες τις ουσίες του σώματος για τις οποίες απαιτείται ειδική μεταχείριση και διατήρηση σε ξεχωριστό ψυγείο.

Για να διατηρήσεις το γάλα παγωμένο όταν δεν υπάρχει ψυγείο, μπορείς να χρησιμοποιήσεις ένα μονωμένο ψυγειάκι χειρός με τις ειδικές παγοκύστες. Ιδιαίτερα όταν έχει αρκετή ζέστη, είναι καλή ιδέα να χρησιμοποιείς ένα τέτοιο ψυγειάκι όταν μεταφέρεις το γάλα σου από τη δουλειά ή το πηγαίνεις στον άνθρωπο που φροντίζει το μωρό.

Η χρήση του αποθηκευμένου γάλακτος

● Το μητρικό γάλα όταν αποθηκεύεται χωρίζεται σε στρώματα γάλακτος και κρέμας. Αυτό είναι το φυσιολογικό του. Πριν το δώσεις στο μωρό, ανακαίνησέ το ελαφριά για να ανακατευτεί.

● Το μητρικό γάλα θα πρέπει να αποψύχεται και να ζεσταίνεται με προσοχή. Όπως η κατάψυξη καταστρέφει κάποια από τα ανοσοποιητικά στοιχεία, το ίδιο ισχύει και με την υψηλή θερμοκρασία, η οποία επηρεάζει αρνητικά τις ευεργετικές ιδιότητες του γάλακτος.

● Κατεψυγμένο γάλα: Τα δοχεία θα πρέπει να αποψυχθούν κάτω από το κρύο νερό της βρύσης και σταδιακά η θερμοκρασία του νερού να αυξηθεί, μέχρι να ζεσταθεί το γάλα στην επιθυμητή θερμοκρασία για να ταϊστεί το μωρό. Ένας άλλος τρόπος είναι να τοποθετηθεί το δοχείο μέσα σε μια κατσαρόλα με ζεσταμένο νερό. Αν χρειαστεί, μπορείς να βγάλεις το γάλα και να ξαναζεστάνεις το νερό. Το γάλα δεν θα πρέπει να ζεσταθεί απευθείας πάνω στο μάτι της κουζίνας.

● Παγωμένο γάλα: Ζέστανε το γάλα για αρκετά λεπτά αφήνοντάς το κάτω από το ζεστό νερό της βρύσης. Διαφορετικά μπορείς να τοποθετήσεις το δοχείο μέσα σε μια κατσαρόλα με ζεσταμένο νερό. Μην ζεστάνεις το γάλα απευθείας πάνω στη φωτιά.

● Μην χρησιμοποιήσεις φούρνο μικροκυμάτων για να ζεστάνεις μητρικό γάλα. Όταν το γάλα παραζεσταθεί, αρκετές από τις ευεργετικές του ιδιότητες καταστρέφονται. Γενικά το γάλα του μωρό δεν θα πρέπει να ζεσταίνεται μέσα σε φούρνο μικροκυμάτων. Τα μικροκύματα ζεσταίνουν ανομοιόμορφα ένα υγρό, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται «καυτές περιοχές» μέσα σ’αυτό, κάτι που μπορεί να είναι πολύ επικίνδυνο για ένα μωρό.

Αυτό το φυλλάδιο είναι μετάφραση του φυλλαδίου Νο. 555-27 “Storing Human Milk” (December 1998) - © 1998 La Leche League International Μετάφραση: Φλωρεντία Χρυσικού