ΔΙΟΡΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΜΙΣΘΟΔΟΣΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ
Παράλληλα με την προσπάθεια που καταβλήθηκε από τους φιλεκπαιδευτικούς συλλόγους για την κατάρτιση εκπαιδευτικώνστελεχών μέσα στο χώρο της Μακεδονίας ,αξιόλογη δραστηριότητα ανέπτυξαν οι συλλόγοι και στο ζήτημα της επιλογής και του διορισμού εκπαιδευτικών.
Η διαπίστωση από τον <<εν Θεσσαλονίκη Φιλεκπαιδευτικό σύλλογο >> ότι οι <<οι διδάσκαλοι εζητούντο και εσυμφωνούντο εις τα καπηλειά της πόλεως μας και ότι προτιμώντο δε πάντοτε οι ευθυνότεροι και οι αγυρτικώτεροι>> υπεδειξε στον παραπάνω σύλλογο ,από το πρώτο κίολας έτος της λειτουργίας του , την ανάγκη να φροντίσει για τον έλεγχο της επάρκειας των δασκάλων που διορίζονταν.
Για ένα έτος μάλιστα το 1875-76 είχε οριστεί <<Επιτροπή επί του διορισμού διδασκάλων >> η οποία σε έκθεση της πρότεινε τα κριτήρια που όφειλαν να πληρούν οι εκπαιδευτικοί προκειμένου να διοριστούν από το σύλλογο.
Από το 1873 εως το 1892 ο σύλλογος αποτελώντας τον ενδιάμεσο αγωγό μεταξύ κοινοτήτων που ζητούσαν εκπαιδευτικούς για τα σχολεία τους και εκπαιδευτικών που αναζητούσαν εργασία, λειτούργησε και ως υπηρεσία προσφορά εργασίας .Οι κοινότητες και οι εκπαιδευτικοί απευθύνονται στο σύλλογο και αυτός ,αφού εξέταζε τις αιτήσεις επέλεγε ελληνοδιδασκάλους ,δημοδιδασκάλους, παρθεναγωγούς και νηπιαγωγούς.
Οι εκπαιδευτικοί αυτοί διορίζονταν σε σχολεία ολόκληρης της Μακεδονίας, από τα χωριά της περιφέρειας Θεσσαλονίκης (Ασβεστοχώρι και Χαλάστρα ) μέχρι τις ακριτικέςπεριοχές της Μακεδονίας (Ηράκλεια Σερρών, Στρώμνιτσα ,Δοιράνη, Γευγελή,Καοριτσά).Στην προσπάθεια του συλλόγου ανταποκρίθηκαν τόσο οι κοινότητες όσο και οι εκπαιδευτικοί.Κάποιες φορές όμως ,εξαιτίας του πλήθους των αιτήσεων που υπέβαλλαν οι εκπαιδευτικοί , από τη μια μεριά ,και της ελάχιστης ζήτησης από την άλλη, στάλθηκε αδύνατη η ικανοποίηση όλων των αιτήσεων. Έτσι , το1877-78 από τους 50 εκπαιδευτικούς που υπέβαλλαν αίτηση διορίστηκαν μόνο οι 18 και το 1878-79 από τους 56 ενδιαφερομένους τοποθετήθηκαν σε σχολεία μόνο οι 23.
Μπονίδης Θ.Κ. Οι Ελληνικοί Φιλεκπαιδευτικοί Σύλλογοι ως φορείς εθνικής παιδείας και πολιτισμού στη διαφιλονικούμενη Μακεδονία (1869-1914), Εκδ. Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη 1996 σελ.148-149
ΔΙΔΑΣΚΑΛΕΙΟ ΚΑΙ ΠΡΟΣΛΗΨΕΙΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ
Σταθμό στην εκπαιδευτική ιστορία όχι μόνο της Θεσσαλονίκης αλλά και ολόκληρης της Μακεδονίας αποτέλεσε η ιδρυση του διδασκαλείου το 1875 που οφείλεται ατην πρωτοβουλία του Αθηναικού Συλλόγου <<προς διάδοσιν των ελληνικών γραμμάτων>>. Σύμφωνα με τον κανονισμό του διδασκαλείου η εισαγωγή των σπουδαστών γινόταν έπειτα από γραπτές και προφορικές εξετάσεις στα θρησκευτικά, ελληνικά, αριθμητική ,γεωγραφία και ιστορία. Η φοίτηση ήταν τριετής και τα μαθήματαπου διδάσκονταν δεκαεπτά .Θρησκευτικά.φιλοσοφικά, παιδαγωγικά, ελληνικά, μαθηματικά,φυσική ,χημεία, φυσική ιστορία, σωματολογία, γεωγραφία, ιχνογραφία, καλλιγραφία και γυμναστική.Το διδασκαλείο διέθετε και προσαρτημένο πρότυπο δημοτικό σχολείο για τις πρακτικές ασκήσεις των τελειοφοίτων σπουδαστών του. Πρώτος διευθυντής του διδασκαλείου ήταν ο σπουδασμένος στη Γερμανία διαπρεπής παιδαγωγός Χαρίσιος Παπαμάρκου.
Επειδή όμως οι απόφοιτοι του διδασκαλείου δεν επαρκούσαν σαν δάσκαλοι προσλαμβάνονταν και οι απόφοιτοι του Γυμνασίου. Είναι γνωστό επίσης ότι από τα μέσα του 19 αιώνα και εξής αρχίζει σιγά-σιγά να γίνεται η μόρφωση προσιτή στα κορίτσια.Έτσι οι ελληνικές κοινότητες της Μακεδονίας ζητούσαν δασκάλες από τα μεγάλα πνευματικά κέντρα. Στη θέση αυτή τοποθετούνται οι απόφοιτες μαθήτριες του Παθεναγωγείου Θεσσαλονίκης που την εποχή αυτή κατείχε και τη θέση διδασκαλείου θηλέων.
Σε κώδικα του Ιστορικού Αρχείου Θεσσαλονίκης με αύξοντα αριθμό 21 βρίσκονται καταχωρημένα είκοσι εννέα συμφωνητικά που αναφέρονται σε προσλήψεις <<διδασκάλων>> και<<διδασκαλισσών>> από διάφορα σχολεία της Θεσσαλονίκης.Από τη μελέτη των συμφωνητικών προκύπτουν τα παρακάτω στοιχεία.
Τα συμφωνητικό υπογραφόταν στα γραφεία της μητρόπολης από τον ενδιαφερόμενο δάσκαλο ή τη δασκάλα και την εφορία του σχολείου. Σε μερικές περιπτώσεις αντί για την σχολική εφορία συμφωνεί με το δάσκαλο <<ο κοτζάμπασης και οι πρόκριτοι του χωρίου>>ή <<η Ιερά Μητρόπολις έχουσα τηνπληρεξουσιότητα από μέρους της κοινότητας του χωρίου...>>.
Ο δάσκαλος ή η δασκάλα προσλαμβανόταν για ένα μόνο σχολικό χρόνο. Το συμφωνητικό υπογραφόταν τον Αυγούστο κυρίως ή σε μερικές περιπτώσεις τον Σεπτέμβριο και σπάνια τον Οκτώβριο. Οι δασκάλες -από τα 29 συμφωνητικά τα 8 υπογράφουν δασκάλες - προσλαμβάνονταν για να διευθύνουν και να διδάσκουν σε <<σχολή θηλέων>> και οι δάσκαλοι σε <<σχολές αρρένων>>. Οι κοινωνικές συνθήκες της εποχής αυτής δεν επέτρεπαν ακόμη τη μεικτή φοίτηση.
Η αντιμισθία των δασκάλων που προσλαμβάνοντανγια να διευθύνουν και να διδάσκουν συχρόνως στο σχολείο κυμαινόταν από 16 ως 50 τουρκικές λίρες το χρόνο για τους δασκάλους και από 33 ως 40 λίρες για τις δασκάλες. Ο ελληνοδιδάσκαλος Αθ. Βιστικός προσλαμβάνεται με 55 λίρες το χρόνο για να διευθύνει και να διδάσκει στην ελληνική σχολή του Λιτοχώρου. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι σε μια περίπτωση που η αμοιβή του δασκάλου κατεβαίνει στις 26 λίρες ο κοτζαμπάσης και οι πρόκριτοι του χωριού αναλαμβάνουν την υποχρέωση <<....να επιτρέψωσι αυτώ ίνα εις ωρισμένας ημέρας περιάγη τρις του έτους δίσκον εν τη εκκλησία προς ίδιον όφελος >>.
Εκείνοι που προσλαμβάνονται σαν υποδιδάσκαλοι ή σαν βοηθοί πληρώνονταν 18-25 λίρες το χρόνο .Υπάρχει στην αμοιβή των εκπαιδευτικών από το ένα σχολείο στο άλλο ανισότητα κατά την ίδια εποχή.Στα 28 συμφωνητικά τονίζεται ότι η αντιμισθία αυτή θα δίνεται στο δάσκαλο <<κατά τριμηνίαν ακριβώς>> και μόνο σε μια περίπτωση αποφασίζεται να πληρώνεται ο δάσκαλος <<εν τη αρχή εκάστου μηνός>>.
Σε όλα τα συμφωνητικά αυτά η σχολική εφορία ή οι προκρίτοι του χωριού εκτός από την χρηματική αμοιβή αναλαμβάνουν την υποχρέωση να εξασφαλίσουν στο δάσκαλο ή τη δασκάλα <<κατοικίαν, καύσιμον ύλην>> και συχνά οδοιπορικά έξοδα μεταβάσεως.
Οι δάσκαλοι την εποχή αυτή δεν είχαν καμία απολύτως προστασία . Ο διορισμός και η απόλυση τους εξαρτιόταν από την ανεξέλεγκτη και ανεύθυνη πολλές φορές διάθεση της σχολικής εφορίας και των προκρίτων της κοινότητας.Το μόνο σίγουρο ήταν το συμβόλαιο που κάθε Σεπτέμβριο ανανεωνόταν. Έτσι ,όλο το χρόνο ο δάσκαλος προσπαθούσε να δουλεύει όσο το δυνατόν περισσότερο για να εξασφαλίσει την ανανέωση του συμβολαίου και την επόμενη χρονιά. Μερικές φορές δίδασκαν επί μήνες χωρίς μισθό ή αναγκάζονταν να παραιτηθούν αναζητώντας καλύτερους οικονομικούς όρους εργασίας.
Τα σχολεία της Θεσσαλονίκης λειτουργούσαν πριν από την απελευθέρωση με την άμεση εποπτεία του μητροπολίτη και των μελών της ελληνικής κοινότητας ,που με τους κοινοτικούς άρχοντες και τους εφόρους των σχολείων φρόντιζαν για την αρτίωτερη οργάνωση της εκπαίδευσης.
Η σχολική εφορία μεριμνούσε για την επισκευή των διδακτηρίων, το διορισμό των κατάλληλων δασκάλων και καθηγητών, τον εξοπλισμό των σχολείων με βιβλία και εποπτικά μέσα διδασκαλίας ,τη χορήγηση υποτροφιώνσε άπορους μαθητές και την ομαλή λειτουργία των εκπαιδευτηρίων γενικά.
Η δύσκολη οικονομική κατάσταση της κοινότητας δημιουργούσε διάφορα προβλήματα στη λειτουργία των σχολείων γιατί αποτέλεσμα της οικονομικής δυσπραγίας ήταν η στέγαση των σχολείων σε ακατάλληλα κτιρία, η ανεπάρκεια των απαραίτητων βιβλίων και λοιπών εποπτικών οργάνων διδασκαλίας και η ελλιπής μισθοδοσία των εκπαιδευτικών.
Ζιώγου-Καραστεργίου Σ., "Συμβολή στην ιστορία των σχολείων της Θεσσαλονίκης κατά το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα", Μακεδονικά 16(1976), σ. 325-348.
Το διδασκαλείο θηλέων
Το "Κεντρικόν Παρθεναγωγείο" ήταν εκείνο που από τα μέσα του 19ου αι. έπαιξε το ρόλο του Διδασκαλείου, δένοντας δασκάλες στη Μακεδονία, χωρίς να λησμονούμε και το Υπο-διδασκαλείο Θηλέων που το 1807-8 είχε 36 μαθήτριες!
Μετά το 1913 όμως, όποτε αρχίζει η εκπαιδευτική αφομοίωση των σχολείων των απελευθερωμένων ελληνικών περιοχών, καθίσταται αναγκαία η ίδρυση ενός αναβαθμισμένου εκπαιδευτηρίου στο πλαίσιο του εκσυγχρονισμού. 'Ετσι το 1915 ιδρύεται το Διδασκαλείο Θηλέων με μικρό αρχικά αριθμό μαθητριών: 24 απόφοιτες το 1918, 46 μαθήτριες το 1922.
Στεγάζεται σ' ένα οίκημα βουλγαρικής ιδιοκτησίας, Φιλίππου 155 και Αγ. Σοφίας (όπου αργότερα στεγάστηκε Δημοτικό) και έχει οικο-τροφείο, κήπο και πτηνοτροφείο.3 Πρώτοι σχολικοί έφοροι ο Μιχ. Βα-ρέλλας και ο Π. Γιάκος και διευΘυντής αργότερα ο Καραχρήστος. Το ωρολόγιο πρόγραμμα ήταν εκείνο του Διδασκαλείου Αρρένων, με μόνη διαφορά τη Χειροτεχνία, που περιλάμβανε πλέξιμο, κέντημα, ραπτομηχανή, χαρτοπλεκτική και επί Κουντουρά μαθήματα πυρο-γραφίας, ξυλουργικής, γραφομηχανής, στενογραφίας και χρήσης πο-λυγράφου. Η διδασκαλία των ειδικών αυτών μαθημάτων ενισχύονταν και από το σχολικό ταμείο. Μεγάλες οι υπηρεσίες στον οικονομικό τομέα του Μ. Βαρέλλα, πραγματικού ευεργέτη του σχολείου, ο ο-ποίος πολλά προσέφερε και για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίω-σης των μαθητριών του οικοτροφείου και συσσίτιο για 20 φτωχά κο-ρίτσια, οργάνωσε μαζί με τον Διευθυντή Καραχρήστο αλλά και την τροφοδοσία έλεγχε.
Αγραφιώτου Πέρσα, Σχολεία της Θεσσαλονίκης, Εκδόσεις Ιανός, Θεσσαλονίκη 1997.
ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΔΑΣΚΑΛΩΝ
Σταθμό στην εκπαιδευτική ιστορία όχι μόνο της Θεσσαλονίκης, αλλά και ολόκληρης της Μακεδονίας αποτέλεσε η ίδρυση του διδασκαλείου το 1875, που οφείλεται στην πρωτοβουλία του Αθηναϊκού "Συλλόγου προς διάδοσιν των ελληνικών γραμμάτων". Σύμφωνα με τον κανονισμό του διδασκαλείου, η εισαγωγή των σπουδαστών γινόταν έπειτα από γραπτές και προφορικές εξετάσεις στα θρησκευτικά, ελληνικά, αριθμητική, γεωγραφία και ιστορία. Η φοίτηση ήταν τριετής και τα μαθήματα που διδάσκονταν δεκαεπτά : θρησκευτικά, φιλοσοφικά, παιδαγωγικά, ελληνικά, μαθηματικά, φυσική, χημεία, φυσική ιστορία, σωματολογία, γεωγραφία, ιχνογραφία, καλλιγραφία και γυμναστική. Το διδασκαλείο διάθετε επίσης και προσαρτημένο πρότυπο δημοτικό σχολείο για τις πρακτικές ασκήσεις των τελειοφοίτων σπουδαστών του. Πρώτος διευθυντής του διδασκαλείου ήταν ο σπουδασμένος στη Γερμανία διαπρεπής παιδαγωγός Χαρίσιος Παπαμάρκου. Επειδή όμως, οι απόφοιτοι του διδασκαλείου δεν επαρκούσαν, σαν δάσκαλοι προσλαμβάνονταν και απόφοιτοι του Γυμνασίου. Είναι γνωστό επίσης, ότι από τα μέσα του 19ου αιώνα και εξής αρχίζει σιγά-σιγά να γίνεται η μόρφωση προσιτή και στα κορίτσια. Έτσι οι ελληνικές κοινότητες της Μακεδονίας ζητούσαν δασκάλες από τα μεγάλα πνευματικά κέντρα.
Μετά το 1872 για την αποστολή εκπαιδευτικών σε διάφορα σχολεία της Μακεδονίας φρόντιζε ο Φιλεκπαιδευτικός Σύλλογος της Θεσσαλονίκης. Μέχρι τότε οι περισσότερες ελληνικές κοινότητες αναζητούσαν και έβρισκαν δασκάλους για τα σχολεία τους μέσα στα καφενεία της Θεσσαλονίκης, πέφτοντας έτσι συχνά σε χέρια εκμεταλλευτών, που πολλές φορές τους προμήθευαν ολότελα αμαθείς δασκάλους.
Από τη μελέτη των συμφωνητικών προκύπτουν τα παρακάτω στοιχεία : Το συμφωνητικό υπογραφόταν στα γραφεία της Μητρόπολης από τον ενδιαφερόμενο δάσκαλο ή δασκάλα και την εφορία του σχολείου. Σε μερικές περιπτώσεις αντί για τη σχολική εφορία "συμφωνεί" με το δάσκαλο "ο κοτζαμπάσης και οι πρόκριτοι του χωριού" ή "η Ιερά Μητρόπολις έχουσα την πληρεξουσιότητα από μέρους της κοινότητος του χωρίου…".
Ο δάσκαλος ή η δασκάλα προσλαμβανόταν για ένα μόνο σχολικό χρόνο. Το συμφωνητικό υπογραφόταν τον Αύγουστο κυρίως ή, σε μερικές περιπτώσεις, το Σεπτέμβριο και σπάνια τον Οκτώβριο. Πιο συγκεκριμένα, από τα είκοσι εννέα συμφωνητικά τα δεκαοχτώ έχουν ημερομηνία Αυγούστου, τα δέκα υπογράφτηκαν το Σεπτέμβριο και ένα μόνο τον Οκτώβριο.
Οι δασκάλες -από τα είκοσι εννέα συμφωνητικά τα οχτώ υπογράφουν δασκάλες- προσλαμβανόταν για να διευθύνουν και να διδάσκουν σε "σχολεία θηλέων" αποκλειστικά, και οι δάσκαλοι σε "σχολές αρρένων". Οι κοινωνικές συνθήκες της εποχής αυτής δεν επέτρεπαν ακόμη τη μεικτή φοίτηση.
Η αντιμισθία των δασκάλων που προσλαμβάνονταν για να διευθύνουν και να διδάσκουν συγχρόνως στο σχολείο κυμαινόταν από 16 ως 50 τουρκικές λίρες το χρόνο για τους δασκάλους και από 33 ως 40 λίρες για τις δασκάλες. Εκείνοι που προσλαμβάνονταν σαν "υποδιδάσκαλοι" ή σαν "βοηθοί" πληρώνονταν 18-25 λίρες το χρόνο.
Ζιώγου-Καραστεργίου Σ., "Συμβολή στην ιστορία των σχολείων της Θεσσαλονίκης κατά το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα", Μακεδονικά 16(1976), σ. 325-348.
ΠΡΟΣΟΝΤΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΣΤΑ ΓΑΛΛΙΚΑ ΣΧΟΛΕΙΑ
Το 1914 η ελληνική κυβέρνηση ρύθμισε με τη γαλλική το καθεστώς που θα ισχύε για αυτά τα θρησκευτικά και σχολικά ιδρύματα των Καθολικών , που αποκτούσαν πλήρη ελευθερία σύμφωνα με το Ελληνικό Σύνταγμα. Οι όροι της συμφωνίας μεταξύ των δυο κρατών πρόβλεπαν σεβασμό των ελληνικών νόμων που αφορούσαν την ηθική και την ικανότητα του διδακτικού προσωπικού. Το προσωπικό που δίδασκε το 1914 στα καθολικά σχολεία της Θεσσαλονίκης βρέθηκε να ανταποκρίνεται στους όρους της ηθικής και των προσόντων που απαιτούσε ο Νόμος. Η Γαλλική Πρεσβεία επιφορτιζόταν να χορηγεί στο διδακτικό προσωπικό , που θα διοριζόταν σε γαλλικά -καθολικά σχολεία στην Ελλάδα πιστοποιητικά ικανότητας και άμεμπτης ηθικής. Τα προσόντα του προσωπικού δεν έπρεπε να είναι κατώτερα από τα προσόντα του διδακτικού προσωπικού των αντίστοιχων σχολείων του ελληνικού δημοσίου.
Σκούρτης Ι., "Τα γαλλικά σχολεία", Η Θεσσαλονίκη μετά το 1912, Κέντρο Ιστορίας Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη 1986, σελ. 341-359.
ΔΑΣΚΑΛΟΙ ΚΑΙ ΔΙΕΥΘΥΝΤΕΣ ΣΤΟ ΠΑΡΘΕΝΑΓΩΓΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Αλλά και το εθνικό του έργο λαμπρό. Το διηθύναν γυναίκες προσωπικότητες της Θεσσαλονίκης , όπως η Ειρήνη Κοκκίνου-Χαρίση , η Ευφροσύνη Σαμαρτζίδου (1964-1870) που ήταν ίσως η πρώτη άξια λόγου ποιήτρια της πόλης και είχε σπουδάσει στην Ιταλία, η Ελένη Μελετίου (1876-1885), επί της οποίας η γιορτή των τριών Ιεραρχών γινόταν πανδημεί και είχε λάβει εθνικό χαρακτήρα , η Πολυξένη Αντωνίου (1892-1900,1901-1902, 1907-1913) για το θάνατο της οποίας η Ανωτ. Ενοριακή Αντιπροσωπεία θα εκδόσει το 1934 τιμητικό ψήφισμα , η Ελένη Μπουκοβάλα (1900-1901) την οποία μαζί με άλλους έμπιστους εκπαιδευτικούς θα καλέσει ο Ελληνας Πρόξενος σε μυστική συνάντηση για την οργάνωση του Μακεδονικού Αγώνα και τέλος από το Δεκέμβριο του 1917 ως το 1940 , η Μ.Βουγιούκα , που μετακλήθηκε από τη Σμύρνη λόγω των προσόντων της για να αναλάβει τη διεύθυνση του Παρθεναγωγείου. Με ενέργειες της θα ιδρυθεί το Α’ Γυμνάσιο Θηλέων (1919) και ο σύλλογος Αποφοίτων Παρθεναγωγείου (1924 ).
Στο Παρθεναγωγείο δίδαξαν η Αγγ.Μεταλλινού, ο Λ. Αντωνιάδης (φιλόλ.) , ο Κ. Μερκουρίου (μετέπειτα δήμαρχος), ο Γερμ. Κιμπάουερ (μουσικός) ,ο Ν. Κασσανδρεύς (μαθηματικός ), ο Γ. Χατζηκυριακού (φυσικός), ο Αντ. Τούσας, η Ανδ. Μπαλτά (χειροτεχνία), ο Α.Ντόκας και η Α. Δαμάσκου ( γαλλικά).
Επειδή η σχολή ως το 1915 επείχε θέση Διδασκαλείου ,οι μαθήτριες της τελευταίας τάξης ασκούνται επί ένα χρόνο στη διδασκαλία και στο τέλος του σχολικού έτους έδιναν εξετάσεις θεωρητικές και πρακτικές ενώπιον ειδικής επιτροπής την οποία αποτελούσαν μέλος της Εφορείας Σχολείων, η εκάστοτε Διευθύντρια του Παρθεναγωγείου και ο Γυμνασιάρχης του Ελληνικού Γυμνάσιου. Δεκάδες δασκάλες αποφοίτησαν και στάλθηκαν στα χωριά της Μακεδονίας και δίδαξαν στα ελληνόπουλα και έδωσαν ,όταν ήρθε η ώρα ,τον αγώνα τον ιερό και κάποιες τη ζωή τους.
Αγραφιώτου - Ζαχοπούλου Π., Σχολεία της Θεσσαλονίκης, εκδ.Ιανός, Θεσσαλονίκη, 1997, σελ. 87-89.
ΕΚΘΕΣΗ ΤΟΥ ΣΑΡΡΟΥ (δύο περιπτώσεις)
Δημοσιεύουμε μια ανέκδοτη έκθεση του γνωστού Ηπειρώτη εκπαιδευτικού, φιλολόγου, λαογραφικού και ιστoριοδίφη Δημητρίου Σάρρου, που ως “Γενικός Επιθεωρητής των εν Μακεδονία Ελληνικών Σχολείων” περιόδευσε το 1906 την ύπαιθρο του καζά Θεσσαλονίκης και μας έδωσε σε μια εκτενή έκθεση του λεπτομερή και ενδιαφέροντα στοιχεία τόσο για τα σχολεία όσο και για την οικονομική και κοινωνική γενικά κατάσταση των κατοίκων των διαφόρων χωριών της περιοχής αυτής.
Η έκθεση του Σάρρου αποτελείται από 44 σελίδες και βρίσκεται στο Ιστορικό Αρχείο του Υπουργείου των Εξωτερικών, καθώς και σε φωτοαντίγραφα στο Αρχείο του Ιδρύματος Μελετών Χερσονήσου του Αίμου στη Θεσσαλονίκη.
Το κείμενο της εκθέσεως είναι χειρόγραφο, με γραφή καθαρή, αλλά όχι από το ίδιο χέρι.
Το κείμενο που ακολουθεί δημοσιεύεται όπως έχει:
|
Παπαμάρκου Χαρίσειος
Χασιώτης Κ.Ι. ,Τοις αγαθοίς βασιλεύουσας , Θεσσαλονίκη, ιστορία και πολιτισμός, εκδ. Παρατηρητής 1997
Δέλλιος Ι.
Χασιώτης Κ.Ι. ,Τοις αγαθοίς βασιλεύουσας , Θεσσαλονίκη, ιστορία και πολιτισμός, εκδ. Παρατηρητής 1997
Δήμιτσας Μαργαρίτης
Χασιώτης Κ.Ι. ,Τοις αγαθοίς βασιλεύουσας , Θεσσαλονίκη, ιστορία και πολιτισμός, εκδ. Παρατηρητής 1997
Μπουντώνας
Αγραφιώτου - Ζαχοπούλου Π., Σχολεία της Θεσσαλονίκης, εκδ. Ιανός, 1997.
Το διδασκαλείο θηλέων
Αγραφιώτου Πέρσα, Σχολεία της Θεσσαλονίκης, Εκδόσεις Ιανός, Θεσσαλονίκη 1997.
Μαθήτες και εκπαιδευτικοί της Alliance
Αγραφιώτου Πέρσα, Σχολεία της Θεσσαλονίκης, Εκδόσεις Ιανός, Θεσσαλονίκη 1997.