Μάθημα 4ο - Απαραίτητες γνώσεις για την ανάγνωση ενός χάρτη.

• Σημαντικά σημεία του μαθήματος
• Ποιά σχέση έχει το μάθημα αυτό με τα θέματα της γεωγραφίας
• Απαραίτητα υλικά για το μάθημα
• Μέθοδος για τη διδασκαλία του μαθήματος

Σημαντικά σημεία του μαθήματος

Ενας τοπογραφικός χάρτης είναι η αναπαράσταση μιας τρισδιάστατης επιφάνειας σε ένα επίπεδο κομμάτι χαρτί, δηλαδή σε μια επιφάνεια δύο διαστάσεων. Αυτό μπορεί να γίνει αντιληπτό κοιτάζοντας τον τοπογραφικό χάρτη και τις τρισδιάστατες απεικονίσεις.

Στο προηγούμενο μάθημα έγινε αρκετή αναφορά στο τί είναι, τί απεικονίζουν και πώς οι ισοϋψείς καμπύλες.

Οι τοπογραφικοί χάρτες μπορούν να χρησιμοποιηθούν ακόμη για τον σχεδιασμό του πλέον κατάλληλου δρόμου αλλά και της πλέον κατάλληλης θέσης για ένα αεροδρόμιο ή ακόμη και ένα σχολείο.

Πώς σχετίζεται το μάθημα αυτό με τα γεωγραφικά θέματα.

Θέση και τόπος -- Χρησιμοποιώντας έναν τοπογραφικό χάρτη μπορείτε να δώσετε στους μαθητές σας μία καθαρή εικόνα των φυσικών και ανθρωπογενών χαρακτηριστικών ενός τόπου. Μέσω του τοπογραφικού χάρτη μπορούν να γίνουν αντιληπτά φυσικά δημιουργήματα, όπως τα βουνά και τα φαράγγια.

Σχέση μεταξύ τόπων -- Με τους τοπογραφικούς χάρτες μπορούν να δούν οι μαθητές γιατί κάποια πράγματα βρίσκονται στη θέση που βρίσκονται. Μπορούν να διαπιστώσουν πώς ο άνθρωπος προσαρμόστηκε και συμβιώνει με τα φυσικά χαρακτηριστικά του τόπου που ζει.

Κινητικότητα -- Μπορούν οι μαθητές να αρχίσουν να συνειδητοποιούν πώς η τοπογραφία ενός τόπου επηρεάζει τις συγκοινωνίες και επικοινωνίες μέσα σ’αυτόν τον τόπο και πώς με τον υπόλοιπο κόσμο.

Απαραίτητα υλικά για το μάθημα

Ενα αντίγραφο της Ασκησης 4 για κάθε μαθητή.

Τρισδιάστατες απεικονίσεις

Αρχή Σελίδας

Μέθοδος για τη διδασκαλία του μαθήματος

Το μάθημα αυτό σκοπό έχει να βοηθήσει τους μαθητές να μάθουν να διαβάζουν έναν τοπογραφικό χάρτη. Η δυσκολία αυτού του χάρτη βρίσκεται στο γεγονός ότι ζητάει από τους μαθητές από ένα φύλλο χαρτί δύο διαστάσεων να φανταστούν τρείς διαστάσεις. Χρειάζεται επομένως εξάσκηση, υπομονή και φαντασία για να μπορέσουν τελικά να “βλέπουν” βουνά και κοιλάδες σε έναν τοπογραφικό χάρτη.

Οι τρισδιάστατες απεικονίσεις είναι ένα βήμα που θα βοηθήσει τους μαθητές σ’αυτό το μεταβατικό στάδιο να αντιληφθούν την τρίτη διάσταση από τον τοπογραφικό χάρτη.

1. Συζητήστε με τους μαθητές τον όρο “τοπογραφικός”. Υπενθυμίστε στους μαθητές ότι υπάρχουν διάφορα είδη χαρτών. Πείτε τους ότι θα μάθουν για ένα συγκεκριμένο είδος - τον τοπογραφικό χάρτη -. Αρχίστε από την ίδια τη λέξη. Γράψτε στον πίνακα της τάξης τη λέξη “τοπογραφικός”. Εξηγείστε στα παιδιά ότι η λέξη προέρχεται από δύο λέξεις - είναι σύνθετη - τον “τόπο” και τη “γράφω”. Με αφετηρία αυτό, ζητήστε από τα παιδιά να ερμηνεύσουν κατά τη γνώμη τους τί σημαίνει “τοπογραφικός”.

2. Μιλήστε τους για τις ισοϋψείς καμπύλες. Εξηγείστε ότι ενώνουν σημεία που έχουν το ίδιο υψόμετρο.

Ζητήστε να απαντήσουν στην Ασκηση 4 τις παρακάτω ερωτήσεις.

- Πόσα βουνά βλέπετε ότι έχει ο νομός Χαλκιδικής;

- Πόσα βουνά βλέπετε στις χερσονήσους;

- Ποιό βουνό από αυτά είναι πιο υψηλό;

(Κοιτάξτε τις τρισδιάστατες απεικονίσεις για περισσότερη βοήθεια).

- Ποιό βουνό είναι πιο απότομο;

3. Πείτε τους μαθητές να βρουν την ισοϋψή καμπύλη των 300 μέτρων και να την ακολουθήσουν σε όλο της το μήκος. Τι παρατηρείτε; (δεν έχει αρχή ούτε τέλος. Είναι συνεχόμενη γραμμή). Να βρούν την ίδια γραμμή σε κάποια τρισδιάστατη απεικόνιση που θα τους υποδείξετε και να την ακολουθήσουν.

Ζητήστε να απαντήσουν στην Ασκηση 4 τις παρακάτω ερωτήσεις.

- Πόσα μέτρα διαφορά υπάρχει μεταξύ δύο διαδοχικών ισοϋψών καμπυλών;

- Πού βρίσκονται οι ισοϋψείς καμπύλες πιο πυκνά μεταξύ τους;

Βοηθείστε τα παιδιά να καταλάβουν ότι όσο πιο πυκνές είναι οι καμπύλες τόσο πιο απότομο είναι το ανάγλυφο και όσο πιο αραιές τόσο πιο ήπιο.

Ζητήστε από τα παιδιά να παρατηρήσουν τους δρόμους στον οδικό χάρτη και να σας πουν τί συμπέρασμα βγάζουν για τη χάραξη των δρόμων.

- Προσπαθήστε να χαράξετε εσείς ένα νέο δρόμο (Προσοχή, δεν πρέπει να είναι απότομος ούτε να διέρχεται από πολλά ποτάμια, γιατί στοιχίζει πολύ η κατασκευή κάθε γέφυρας).

- Χαράξτε ένα μονοπάτι για βόλτα. (Να μην είναι απότομο αλλά και να εχει κοντά νερό για να ξεδιψάνε οι οδοιπόροι).

- Βρείτε την καλύτερη τοποθεσία για την κατασκευή ενός αεροδρομίου (πρέπει να απέχει αρκετά από κατοικημένες περιοχές, να μην υπάρχουν υψώματα μπροστά του ή πίσω του και να είναι σε επίπεδη περιοχή κατά προτίμηση κοντά σε θάλασσα).

 Αρχή Σελίδας

Ασκηση 4 - Πώς να διαβάσετε έναν τοπογραφικό χάρτη.

Ενα ξεχωριστό είδος χάρτη είναι ο τοπογραφικός χάρτης. Εχει ισοϋψείς καμπύλες που δείχνουν το σχήμα και το υψόμετρο ενός τόπου.

Στο παρακάτω σχήμα παρουσιάζονται δύο φανταστικοί λόφοι των οποίων το ανάγλυφο αποδίδεται με τη βοήθεια των ισοϋψών καμπυλών.

Α

 Β

Αυτό είναι ένα παράδειγμα της ερμηνείας των καμπυλών αυτών.

Εδώ παρουσιάζεται ένα σχήμα με ισοϋψείς καμπύλες που δείχνουν δύο λόφους. Η υψωομετρική διαφορά που χωρίζει τις ισοϋψείς καμπύλες είναι 100 μέτρα.

Απαντήστε:

1. Ποιός λόφος είναι πιο υψηλός; Ο Α ή ο Β;

2. Ποιό είναι το υψόμετρο του λόφου Α;

3. Σε ποιόν λόφο οι καμπύλες είναι πιο πυκνές μεταξύ τους;

4. Ποιός είναι πιο απότομος;

Παρατηρείστε την παραπάνω εικόνα (αεροφωτογραφία):

Παρουσιάζει μία κατοικημένη έκταση, ένα στάδιο, ένα γήπεδο ποδοσφαίρου και μία δασική έκταση.

Εντοπίστε:

1. Το στάδιο
2. Το γήπεδο ποδοσφαίρου
3. Ενα ή περισσότερους δρόμους
4. Τα όρια της κατοικημένης έκτασης με την δασική

Κοιτάξτε τον παραπάνω χάρτη, προσπαθήστε να εντοπίσετε τα ίδια πράγματα που εντοπίσατε στην εικόνα και βάλτε τα σε κύκλο.

• Φαίνεται στον χάρτη το γήπεδο ποδοσφαίρου; (Ναι - Οχι) - Γιατί;

…………………………………………………………………………………………..

- Ζωγραφίστε στο χάρτη με κόκκινη μπογιά τον ή τους δρόμους που εντοπίσατε στη φωτογραφία .

- Φαίνεται στο χάρτη η δασική έκταση; (Ναι - Οχι) - Γιατί;

.................................................................................................................……………

- Ζωγραφίστε στον χάρτη με γκρί μπογιά την κατοικημένη έκταση που αντιστοιχεί σε εκείνη που φαίνεται στη φωτογραφία (εκτός από το στάδιο). Τί παρατηρείτε;

...................................................................................................................

• Ζωγραφίστε στο χάρτη με ανοικτή πράσινη μπογιά το στάδιο.
• Ζωγραφίστε στο χάρτη με σκούρη πράσινη μπογιά τη δασική έκταση εκεί που νομίζετε ότι βρίσκεται, σύμφωνα με όσα βλέπετε στη φωτογραφία.
• Συγκρίνετε τώρα τη φωτογραφία με τον χάρτη. Τί παρατηρείτε;

…………………………………………………………………………………….

Συγχαρητήρια!!!. Κατασκευάσατε ένα νέο χάρτη!!!

Ο χάρτης που ζωγραφίσατε περιέχει τώρα όλα τα καινούργια στοιχεία που δείχνει η φωτογραφία. Με αυτόν τον τρόπο συμπληρώνονται οι παλιοί χάρτες με νέα στοιχεία.

 Αρχή Σελίδας

ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ | ΠΡΟΛΟΓΟΣ | ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΕΙΟΥ

Νίκος Λαμπρινός© 2002 | All Rights Reserved