Οι αξίες των νέων

«Είναι το πιο κουτό πράγμα που άκουσα ποτέ» δηλώνει αυθόρμητα στην τηλεόραση μια δεκαεξάχρονη μαθήτρια σε σχέση με την απόφαση της υπουργού Παιδείας ν’ απαγορεύσει τη χρήση κινητών τηλεφώνων στο σχολείο. Και συμπληρώνει αφοπλιστικά: «Αν το κάνουν, θα χρησιμοποιούμε κάμερες». Είναι η ίδια που λίγο πριν με εκπληκτική συγκρότηση υπερασπιζόταν τις καταλήψεις και εξηγούσε γιατί αυτή, που είναι καλή μαθήτρια, αγωνίζεται για την κατάργηση της βάσης του 10.

Η παραπάνω σκηνή είναι χαρακτηριστική για μια γενιά που ξαφνιάζει και μπερδεύει γονείς και επιστήμονες, καθώς διαφέρει από τις προηγούμενες γενιές χάρις στο γεγονός ότι καταφέρνει να συνδυάζει αξίες που παλαιότερα αλληλοαποκλείονταν: Ενδιαφέρεται φανερά για μια επαγγελματική σταδιοδρομία που θα διασφαλίσει άνετη διαβίωση, προσανατολίζεται σε μη υλιστικές αξίες στο βαθμό όμως που είναι δυνατόν να συνδυαστούν με τις προσωπικές επιδιώξεις, επιζητά έντονα την ψυχαγωγία.

Δεν είναι η γενιά που θυσιάζει τα πάντα στην ψυχαγωγία, όπως υποστηρίχτηκε από ορισμένους. Είναι όμως η πρώτη γενιά στην ιστορία της ανθρωπότητας που μεγάλωσε με παιχνίδια στα οποία νικούσε κατά κράτος τους γονείς της και για τα οποία οι γονείς δεν είχαν τη δυνατότητα να ισχυριστούν ότι ήταν καλύτεροι ή εξίσου καλοί στην αντίστοιχη ηλικία –εννοώ τα ηλεκτρονικά παιχνίδια. Και είναι φυσικό να χαμογελά συγκαταβατικά, αλλά να μην πείθεται, όταν οι γονείς εξανίστανται για συγκεκριμένες μορφές χρήσης της τεχνολογίας στην καθημερινή ζωή.

Δεν είναι η γενιά που θυσιάζει τον εαυτό της για τα μεγάλα κοινωνικά προβλήματα. Είναι όμως η πρώτη γενιά στην ιστορία του τόπου μας που μεγάλωσε γνωρίζοντας την έννοια του πολιτικού κατατρεγμού μόνον από ιστορίες. Και είναι φυσικό η πίστη σε μεγάλα ιδανικά να μην έχει τον χαρακτήρα της πλήρους αφοσίωσης, αλλά αντίθετα να εκφράζεται συχνά με παιχνιδιάρικο, και συνεπώς ακατανόητο για τους μεγάλους, τρόπο.

Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι στα δικά της χρόνια βίωσαν την ανοιχτή απαξίωση «οι δήθεν», καθώς σημαντική αξία αυτής της γενιάς είναι η αυθεντικότητα. Γ’ αυτό γίνονται ινδάλματά της ακόμη και οι πιο απίθανοι τύποι του θεάματος, εφόσον δίνουν την εντύπωση ότι προβάλλουν και δημοσιοποιούν τον πραγματικό τους εαυτό χωρίς να ενδιαφέρονται για τις κρίσεις και τις επικρίσεις των άλλων.

Παλιότερα οι εκπαιδευτικοί είχαμε τη δυνατότητα από τη στάση ενός νέου σε ένα και μοναδικό ζήτημα να προβλέψουμε τη στάση του σε άλλα μεγάλα θέματα, ακόμη και τις προτιμήσεις του στη μουσική και στη λογοτεχνία. Σήμερα αυτό δεν είναι πάντα δυνατόν, καθώς η στρατηγική των νέων συνίσταται στη δημιουργία ενός προσωπικού συστήματος αξιών, όπου εξισορροπούνται, προς ίδιον όφελος, ακόμη και αντίθετες μεταξύ τους αξίες. Αυτά τα «ατομικά κοκτέϊλς αξιών», όπως τα ονομάζουν ορισμένοι κοινωνιολόγοι, φαντάζουν για πολλούς από τους μεγαλύτερους ως «έλλειψη αρχών», η αλήθεια όμως είναι ότι πρόκειται για τη στρατηγική μιας γενιάς που βιώνει το μεγαλύτερο παράδοξο της ανθρώπινης ιστορίας: να ενηλικιώνεται σ’ ένα κόσμο αφάνταστου πλούτου και ταυτόχρονα να βρίσκεται αντιμέτωπη με μια απόλυτη και γενικευμένη ανασφάλεια για το μέλλον.

Δημοσιεύτηκε στην ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ